Siluete na balkanskoj tarabi

U Beogradu je, na današnji dan davne 1961. osnovan Vokalno-instrumentalni sastav Siluete, jedna od prvih rock and roll grupa u Jugoslaviji. Okupio ih je pevač Zoran Miščević, koji je postao jedna od prvih rock zvezda i prvi koji se bar donekle mogao meriti sa tada poznatim imenima šlageristike. Ime su odabrali prema svojim uzorima The Shadows i u više od 30 godina karijere snimili su tek dvadesetak pesama na singlovima, a jedini album, kompilacija “VIS Siluete” javnost je ugledala tek 2000. godine.

Zoran Miščević se ovako svojevremeno sećao vremena kada je grupa osnovana:

Leta 1962. pojavom Klif Ričarda i grupe Shadows počelo je i naglo interesovanje za grupe od tri gitare i bubnjeva. Išli smo u britansku čitaonicu u Knez Mihajlovoj i gledali slike bit sastava i gitara. U to vreme u Zagrebu je već postojalo par grupa, a Bijele strijele su imale već nastup i na televiziji. Stan u Prizrenskoj je postao naša radionica. Koristili smo svoje školsko znanje i ručno uz pomoć testerica i panel ploča pravili svoje gitare.

Originalnu postavu su činili: Zoran Miščević (vokal i bas), Branko Gluščević (ritam gitara), Ilija Ika Stanić (solo gitara), Zoran Simjanović (klavijature) i Miroslav Minić Mine (bubnjevi).

Prvu priliku za veći nastup pruža im Đorđe Marjanović, jedna od najvećih zvezda Ex-Yu estrade. On im je pomogao da naprave prve korake na muzičkoj sceni, omogućivši im da sviraju pred stotinama obožavalaca na njegovim nastupima. Prvi veći nastup imali su u Domu kulture Vuk Karadžić u Beogradu pod nazivom “Koncert za karikaturu i tvist”, a zatim redovno sviraju u Taš kafeu, Euridici, dansingu Gradskog podruma i Domu omladine. Međutim, njihov bubnjar Mine se razboleo, pa ga je zamenjivao tada nepoznati Vladimir Furduj Furda (kasnije u Elipsama, Korni grupi…).

Tokom leta 1963. godine dolazi do prvih personalnih promena u grupi. Zoran Simjanović prelazi u Elipse, tako da je gitarista Ilija Stanić prinuđen da dalje nastavi sa novim članovima. Branko Gluščević, sada kao basista, i Zoran Miščević, pojačani solo gitaristom Božidarom Larijem Plesničarem iz Maribora i ritam gitaristom Slobodanom Mihajlovićem osnivaju Lutalice. Pored toga, Miščević povremeno nastupa sa još jednom beogradskom grupom – Safiri. Nakon pobede Lutalica na Gitarijadi (30. mart 1964. godine), grupa prestaje sa radom, a Zoran Miščević se vraća u Siluete.

Siluete su svojim izgledom, naročito sa dugim kosama, šokirali ondašnju javnost, i to posle nekoliko nastupa na TV (1965). Slobodno se može reći da su tadašnji snimci – video-klipovi, bili prvi muzički spotovi u svetu – u današnjem smislu te reči. Srđan Karanović, u to vreme student režije, snima za televiziju portret o njima pod nazivom “Učio sam dve godine kontrabas“. Svojom pojavom Siluete su izazivale pažnju na svakom mestu, a učestvovali su i u nekoliko happening-a i performance-a u Beogradu i Zagrebu, mlade slikarke Olje Ivanjicki. Neverovatna popularnost Silueta je bivala sve veća iz dana u dan, a Zoran Miščević je jedna od prvih mega zvezda. Obožavaljke su ga jurile na koncertima – igrankama i po ulicama u gradovima širom Jugoslavije samo do bi se dočepale nekoliko vlasi njegove duge plave kose.

U to vreme sa Siluetama nastupa i pevač Tomislav Tomi Sovilj. Krajem 1964. godine grupa se cepa na dva dela. Tomi Sovilj formira svoje Siluete, i sa njima snima 1966. godine singl za Diskoton. Kasnije, on odlazi u inostranstvo, i nastupa po američkim klubovima.

1967. godine, objavljuju singlove sa pesmom “Dona” i “Voleti nekog“. U Domu omladine 5. septembra 1967. godine organizuju povratnički koncert i kreću na turneju koja je obuhvatila sto dvadeset koncerata.

Za doček 1968. godine Siluete sviraju u Domu omladine u Beogradu koncert u trajanju od dvadeset tri časa. Beograd u to vreme ima oko dvesta trideset grupa, članovi su uredno podšišani i odeveni, ali Siluete muzikom i scenskim nastupom razaraju te standarde. Na Gitarijadi “Parada ritma” na Sajmištu učestvuju 9. januara 1966. godine uz najpopularnije tadašnje grupe. Sa njima prvi put nastupa gitarista Dragi Jelić koji je napravio spektakularan transfer iz sastava Beduini. Već sledeće godine pobeđuju na Gitarijadi koju su organizovale “Večernje novosti”. Prvi singl na kome su se našli prepevi stranih hitova, prodali su u iznenađujućem tiražu od 45 000 primeraka. Na ploču su uvrstili tadašnje hitove “Tvoj rođendan” (obrada “Sha la la la Ne” iz repertoara Small Faces), “Keti” u prepevu Branka Marušića Čuture, “Najdraži san” (“Walk in the Room” sastava Searchers) i “Uhvati vetar” (Donovanova “Catch The Wind“, a obradu sa tekstom Silueta mnogo kasnije je snimio Jura Stublić na svojoj ploči.

U periodu od 1966. godine do 1968. godine, Siluete prati reputacija skandal grupe – lomljava gitara i flaša na bini, skidanje pred publikom i tuče sa slušaocima. Na ulici Miščevića često pokušavaju da ošišaju, pa on pribavlja medijsku pažnju time što želi da osigura kosu. Januara 1968. godine na koncertu u Sarajevu izazivaju pravu histeriju sa lomljenjem stolica, a Miščeviću su u gužvi iscepali košulju, pokidali zlatni lanac, menadžeru grupe ukrali novčanik, a klavijaturisti Ljubi Đorđeviću razbili bocu o glavu. U Novom Sadu su se potukli sa publikom, polomili gitare, a razjarena publika im je oštetila vozilo.

Godine 1969. napušta ih Dejan Dunjić koji odlazi u London, a menja ga basista i slikar Aleksandar Cvetković. Po objavljivanju četvrtog singla “Dosadan dan” odlaze na tezge po Evropi i to pretežno po noćnim klubovima, u pokušaju da naprave i karijeru van Jugoslavije (1968. i 1969.). Borave u Austriju i Nemačku, a sviraju i po mnogim noćnim klubovima po Zapadnoj Evropi, ali sve to im ne donosi uspeh, te se, jedan po jedan, posle raspada grupe 1969. godine vraćaju u Jugoslaviju. Cvetković osniva grupu CD, a zatim se posvećuje slikarstvu. Zoran Miščević ostaje u Nemačkoj sve do 1973. godine nastupajući sa jednom italijanskom grupom, a po povratku u Jugoslaviju, potpuno zaboravljen, ponovo okuplja Siluete u još jednom pokušaju da se vrate na muzičku scenu. Kao pevač gostovao na singlu “Banane” / “Reka suza” (PGP RTB 1973.), grupe Formula ljubavi iz Inđije.

Posle dvogodišnje pauze, rešava da realizuje staru ideju o rock’n’roll cirkusu. Obnavlja Siluete u postavi: klavijature Ljuba Ðorđević, bas Boba Orlić (ex Bitnici), električni klavir Dragan Vukelić i bubnjevi Radomir Dramičanin (ex Dah). Za potrebe scenskih nastupa kupuje zmiju i polazi na turneju, ali dani stare slave su odavno prošli.

Tokom 1975. godine Zoran Miščević nastupa po hotelima, da bi 1976. godine ponovo formirao Siluete sa mladim muzičarima, ali i vernim saradnikom Ljubom Đorđevićem. Snimaju singl “Ponoćni voz” i redovno nastupaju po manjim mestima u Srbiji, a sa Lidijom Velkovskom, bivšom mis Jugoslavije, snimaju singl “Makedonsko devojče“.

Tokom sledećih godina Miščević uz neverovatnu upornost i gotovo nikakvu medijsku reakciju, vodi grupu kroz koju prolazi ogroman broj muzičara tako da je jedno vreme funkcionisao kao prava mala rock’n’roll škola. Nove muzičke tendencije su njegov zvuk svele na marginu, a muzičari su, čim bi nešto naučili, odlazili dalje.

Tih godina Siluete se povremeno pojavljuju na velikim koncertima, a Zoran obavezno peva temu “Dok su bile Siluete, Dugmići su bili malo dete” što je predstavljalo varijaciju na pesmu “Kad bih bio bijelo dugme“. Tako su se Siluete pojavile i na koncertu Bijelog dugmeta na stadionu JNA septembra 1979. godine.

U jesen 1986. godine, posle duge bolesti, umro je klavijaturista Ljuba Đorđević, a pevač Zoran Miščević umire 4. aprila 1995. godine, nepodugo posle povratničkog koncerta koji su održali u bašti kluba KST.

Na CD-u “Sjaj izgubljene ljubavi” u okviru edicije YU retrockspektiva (Komuna 1994), pored ostalih junaka šezdesetih godina, objavljena je njihova obrada Linčove pesme “Tvoj rođendan“.

Siluete nisu snimile mnogo ploča, jer nikada nisu uspeli da prenesu svoj „živi“ zvuk u studio, i da zvuče kao na živim nastupima. Ali, i pored toga, ili upravo zbog toga, Siluete zauzimaju istaknuto mesto u istoriji rorenrola u Jugoslaviji.

Tagovi: Beograd, Branko Gluščević, Ilija Ika Stanić, Miroslav Minić Mine, Siluete, Zoran Miščević, Zoran Simjanović