Mizar – balkanska gotička zvezda vodilja
Legenda je krenula kada je slovenačka izdavačka kuća Helidon 18. maja 1988. objavila legendarni debitantski, istoimeni album grupe Mizar. Bend je ime dobio po istoimenoj zvezdi vodilji koja se koristi za orijentaciju putnika u pustinjama, a nadenuo im ga je Panta Džambazoski, makedonski novinar i muzičar, inače prvi bubnjar banda koji je u Mizaru proveo punih sedam godina.
Mizar je osnovan 1981. godine u Skoplju, glavnom gradu tadašnje SR Makedonije, a oformili su ga Gorazd Čapovski na gitari, Valentin Zabjakin na basu i već spomenuti Panta Džambazoski na bubnjevima. Krajem 1981. Zabjakin napušta band pa na njegovo mesto dolazi Ilija Stojanovski, a ubrzo će im se pridružiti Risto Vrtev kao prvi pevač banda.
Grupa je 1982. snimila demo kasetu za Radio Skopje nakon čega su je poslali i Jugoslovenskom Rock momentu (poznatom kao YURM), za koju su dobili blistavu recenziju. Zbog odsluženja vojnog roka, band u razdoblju od 1983-1985. godine uopšte nije egzistirao. Te godine će se Mizaru pridružiti novi pevač Goran Tanevski, a pridružiće im se i klavijaturista Slobodan Stojkov.
Mizarov muzički stil postaje post-punk, darkwave i gothic rock. Osim uticaja poput Joy Division, na Mizar uveliko utiču i zvuci tradicionalnog makedonskog folklora i vizantijske muzike. Druga karakteristika njihovog izraza su vokali dva Gorana, Tanevskog i Trajkoskog (na “Kobna ubavina”), koji se temelje na hrišćanskim crkvenim napevima. Ta će faza Mizara ostati zapamćena kao “Mizar – Vtoro otkrovenie” (Mizar – Drugo otkrovenje).
Mizar je 1986. svirao na ljubljanskom festivalu Druge godbe, no zbog prepirki unutar benda odlaze bubnjar Panta Džambazoski i klavijaturista Slobodan Stojkov. Zamenili su ih Vencislav Smakjoski, odnosno Goran Trajkovski. Ova postava svirala je na festivalu u Subotici (s Vladimirom Kaevskim na klavijaturama), što je objavljeno i na kompilacijskoj ploči na kojoj su Mizar učestvovali s dema kompozicije – “Gradot e nem” i “Zlatno sonce”. Te su pesme postale prvo službeno pojavljivanje Mizara na jednom zvaničnom izdanju.
Pre odlaska u studijo i snimanja materijala za prvi album ponovno će doći do personalnih promena u bandu pa će na kraju na albumu “Mizar” učestvovati neizostavni Gorazd Čapovski (gitara), Goran Tanevski (vokal), Sašo Krstevski (bas) koji ja zamenio Gorana Trajkoskog, Katerina Veljanovska (synth) i Boris Georgiev (bubanj). Album je snimljen u ljubljanskom studiju Tivoli, snimao je Janez Križaj, a producent je bio Goran Lisica Fox.
Zanimljivo je da je originalni pevač Mizara Risto Vrtev kasnije osnovao Arhangel, bend koji je nasledio određene karakteristike Mizara, ali s konvencionalnijim pristupom zvuku, zbog čega je Arhangel ponekad nazivan – Rock Mizar.
Bend je do danas održao kultno sledbeništvo, možda najpre baš zbog tog prvog albuma, koji je, između ostalog, bio prvi popularni muzički album u bivšoj državi u celosti otpevan na makedonskom jeziku. Album “Mizar” je postigao velik uspeh te je uvršten među deset najboljih rock albuma koji su ikad objavljeni u zemljama bivše Jugoslavije.
Dokumentarni film “Mizar: Zvijezda nade” iz 2014. godine detaljno opisuje poreklo i istoriju grupe.
